İHA nedir, İHA nerelerde kullanılır?

İHA nedir?

İHA, insansız hava aracının kısaltmasıdır. İnsansız hava aracı ise içinde insan pilot bulunmadan uzaktan kumanda ile ya da otonom olarak uçabilen hava aracı anlamına geliyor. İHA’lar genellikle askeri, sivil, ticari ve bilimsel amaçlarla kullanılır. İHA’lar farklı boyut, ağırlık ve teknik donanımlara sahip olabilir. Teknolojik gelişmelerle birlikte hem kamu kurumları hem de özel sektör tarafından yaygın şekilde tercih edilmektedir.

İHA çeşitleri nelerdir?

İHA’lar genel olarak kullanım amacına, menziline ve uçuş süresine göre sınıflandırılır:

Kullanım alanlarına göre İHA türleri

• Askeri İHA’lar: Keşif, gözetleme, istihbarat toplama ve taarruz gibi askeri amaçlarla kullanılan, çoğu zaman silahlı sistemlerle entegre edilen İHA’lardır.
• Sivil İHA’lar: Tarım, lojistik, güvenlik, enerji hattı denetimi, haritalama, medya prodüksiyonu ve çevresel izleme gibi farklı sivil alanlarda kullanılır.
• Hobi amaçlı İHA’lar: Amatör hava fotoğrafçılığı, video çekimi ve eğlence için bireyler tarafından tercih edilen kompakt ve kullanımı kolay modellerdir.

Uçuş sürelerine göre İHA türleri

• Mikro ve mini İHA’lar: Hafif yapıları sayesinde dar alanlarda kolay manevra kabiliyetine sahip, genellikle kısa menzilli ve düşük irtifada kullanılan İHA’lardır.
• Orta irtifa uzun süreli (MALE) İHA’lar: Saatlerce havada kalabilen, gözetleme ve keşif gibi görevlerde yaygın olarak kullanılan İHA’lardır.
• Yüksek irtifa uzun süreli (HALE) İHA’lar: Stratosfere yakın irtifalarda çalışabilen, ileri seviye sensörlerle donatılmış, genellikle stratejik görevlerde tercih edilen İHA sistemleridir.

İHA ile SİHA arasındaki fark nedir?

İHA, genellikle gözetleme, keşif ve bilgi toplama amaçlı kullanılırken; SİHA (Silahlı İnsansız Hava Aracı) üzerinde taarruz silah sistemleri bulunan ve hedefleri vurma kapasitesine sahip İHA’lardır. SİHA’lar askeri operasyonlarda aktif rol oynarken, İHA’lar daha çok destekleyici ve izleyici rollerde yer alır.

İHA’lar nerelerde kullanılır?

Günümüzde İHA’lar, teknolojik kapasite ve çok yönlü kullanım avantajları sayesinde birçok sektörde aktif olarak kullanılmaktadır.

• Askeri kullanım
• Afet ve arama-kurtarma
• Tarım uygulamaları
• Haritalama ve altyapı denetimi
• Medya ve görsel içerik üretimi

Askeri kullanım: İHA’lar savunma sanayisinin en kritik bileşenlerinden biridir. Sınır güvenliğinden terörle mücadeleye kadar birçok operasyonel görevde aktif olarak kullanılır. Silahlı modeller olan SİHA’lar, üzerinde taşıdığı mühimmatlar sayesinde doğrudan taarruz gerçekleştirebilir. Aynı zamanda insan riski taşımadan uzun süreli keşif ve istihbarat görevleri üstlenebilirler.

Afet ve arama-kurtarma: Doğal afetlerde hızlı müdahale ve geniş alan taraması büyük önem taşır. İHA’lar, afet bölgelerinde yüksekten görüntüleme yaparak yol durumunu analiz eder, mahsur kalan kişileri tespit eder ve yardım ekiplerine koordinat sağlar. Özellikle ulaşılması zor bölgelere hızlı erişim sağlanması açısından hayati bir rol oynar.

Tarım uygulamaları: Tarım sektöründe İHA’lar, akıllı tarım teknolojilerinin bir parçası olarak kullanılır. Bitki sağlığı izleme, gübreleme, ilaçlama ve sulama planlaması gibi işlemler İHA’lar sayesinde daha verimli hale gelir. Büyük tarım arazilerinde zaman ve iş gücünden tasarruf sağlar, mahsul kalitesini artırır.

Haritalama ve altyapı denetimi: Jeodezik ölçümler, 3D arazi modellemeleri ve inşaat süreçlerinin takibinde İHA’lar önemli rol oynar. Karayolları, enerji hatları, köprüler ve demiryolları gibi büyük altyapı projelerinde, denetim ve kontrol işlemleri İHA’lar aracılığıyla hızlı ve doğru şekilde yapılır.

Medya ve görsel içerik üretimi: Profesyonel sinema çekimlerinden sosyal medya içeriklerine kadar birçok alanda İHA’lar etkileyici görüntüler sunar. Farklı açılardan çekim imkânı sağlaması sayesinde özellikle turizm, etkinlik tanıtımı ve belgesel yapımında tercih edilir. Görsel anlatımı zenginleştirir ve izleyici etkisini artırır.

Türkiye’nin sahip olduğu askeri İHA’lar

Türkiye, yerli ve milli savunma sanayi yatırımları sayesinde birçok farklı sınıfta askeri İHA geliştirmiştir. Bu İHA’lar hem keşif-gözetleme hem de taarruz kapasitesi ile dikkat çekmektedir. İşte Türkiye’nin en bilinen askeri İHA’ları:

• Bayraktar TB2: BAYKAR tarafından geliştirilen, orta irtifa ve uzun havada kalış süresine sahip silahlı İHA’dır. Hem keşif hem de operasyonel görevlerde etkin şekilde kullanılır.
• Bayraktar TB3: BAYKAR’ın geliştirdiği ve kısa pistli gemilerden kalkış-iniş yapabilen ilk SİHA’dır. Katlanabilir kanat yapısı sayesinde deniz platformlarına entegre edilebilir. Taarruz yeteneğine sahiptir ve deniz kuvvetleri operasyonlarında kullanılması hedeflenmektedir.
• ANKA: TUSAŞ tarafından üretilen, yüksek irtifa ve uzun süreli uçuş yeteneğine sahip, keşif, gözetleme ve sinyal istihbaratı sağlayan bir İHA platformudur. ANKA-S ve ANKA-B gibi farklı versiyonları bulunur.
• AKINCI: BAYKAR tarafından geliştirilen yüksek taşıma kapasitesine sahip, ağır sınıf SİHA’dır. Uzun menzilli mühimmatlar taşıyabilir ve yapay zeka destekli görevlerde kullanılabilir.
• AKSUNGUR: TUSAŞ üretimi olan, çift motorlu, yüksek irtifa ve uzun görev süresi ile dikkat çeken İHA’dır. Hem keşif hem taarruz görevlerinde kullanılır.
• KARGU: STM tarafından geliştirilen döner kanatlı vurucu mini İHA sistemidir. Özellikle asimetrik tehditlere karşı etkili, tek er tarafından taşınabilen ve hedefe yönlendirilerek kendini imha edebilen bir yapıya sahiptir.

Bu platformlar, Türkiye’nin savunma kapasitesini artırmakla kalmayıp, uluslararası alanda da rekabet gücünü yükseltmektedir.

Sivil İHA kullanmak için ehliyet gerekli mi?

Halk arasında “ehliyet” olarak bilinen ancak resmi olarak Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından verilen bir lisans olan İHA sertifikaları, belirli kurallar çerçevesinde İHA kullanımı için zorunludur. Türkiye’de İHA 0 ve İHA 1 olmak üzere iki temel sertifika sınıfı bulunmaktadır.

İHA 0 Sertifikası: Ağırlığı 500 gram ile 4 kilogram arasında değişen küçük İHA’ları kullanmak için gereklidir. Genellikle hobi amaçlı uçuşlar için tercih edilir.

İHA 1 Sertifikası: 4 ila 25 kilogram arasındaki daha büyük İHA’ları kullanmak için gereklidir ve ticari faaliyetlerde kullanılabilir.

Bu sertifikaları almak için SHGM tarafından yetkilendirilmiş özel eğitim kurumlarından teorik ve pratik eğitim almak gerekmektedir. Eğitim sonrasında yapılan sınavda başarılı olan kişiler, ilgili sertifikayı almaya hak kazanır.

İHA uçurmak için izin gerekli mi?

Türkiye’de İHA uçurmak için belirli kurallar ve izinler gereklidir. SHGM (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü) tarafından belirlenen mevzuata göre, İHA kullanıcılarının uyması gereken bazı düzenlemeler şunlardır:

Hobi Amaçlı Kullanım: 500 gramın altındaki İHA’lar için özel bir izin gerekmemektedir. Ancak, belirli alanlarda uçuş yasakları bulunabilir.

Ticari Kullanım: İHA 0 ve İHA 1 sertifikasına sahip olanlar, ticari amaçlı uçuş gerçekleştirebilir ancak SHGM’ye kayıt yaptırmaları ve belirlenen bölgelerde uçmaları gerekmektedir.

Yerleşim Alanlarında Uçuş: Şehir içinde veya kalabalık bölgelerde İHA uçurmak için özel izin alınmalıdır.

Yüksek İrtifa Uçuşları: 120 metreyi aşan irtifalarda uçuş yapmak için SHGM’den önceden onay alınması zorunludur.

Bu kurallar, hem hava sahası güvenliğini sağlamak hem de kaza risklerini azaltmak amacıyla uygulanmaktadır. Detaylı bilgi için SHGM’nin web sitesini ziyaret edebilirsiniz.

İHA nedir, İHA nerelerde kullanılır? yazısı ilk önce Tabya Dijital üzerinde ortaya çıktı.