Lazer Güdüm Kiti (LGK) nedir?

Lazer güdüm kiti (LGK), genel maksat bombaların lazer teknolojisi ile hedefe yönlendirilmesini sağlayan bir dönüşüm sistemidir. Bu kitler sayesinde klasik bombalar akıllı mühimmatlara dönüşerek, hedeflere hassas şekilde isabet edebilir. LGK, modern harp teknolojisinin önemli unsurlarından biridir ve sınır ötesi harekâtlarda etkin bir şekilde kullanılır.

Lazer güdüm teknolojisinin kökeni 1960’lı yıllara uzanır. ABD tarafından geliştirilen ve 1968’de Vietnam Savaşı’nda kullanılan BOLT-117, tarihteki ilk lazer güdümlü bomba olarak kabul edilir. Bu gelişmenin ardından Paveway serisiyle birlikte lazer güdüm sistemleri yaygınlaşmış ve modern askeri stratejilerin vazgeçilmez unsurlarından biri haline gelmiştir. Zamanla İngiltere, Rusya, Çin, Hindistan ve İsrail gibi ülkeler de kendi lazer güdüm sistemlerini geliştirerek bu alanda küresel çeşitliliği artırmıştır.

Lazer güdüm kiti (LGK) ne işe yarar?

Lazer güdüm kiti, geleneksel bombaların hassas vuruş yeteneği kazanmasını sağlayan bir teknoloji sistemidir. Bu kitler, genel maksat bombalarına entegre edilerek, hedefe lazer ışınları ile yönlendirme yapar ve isabet oranını çok büyük oranda artırır. Askeri operasyonlarda sivil kayıpları azaltma, mühimmat verimliliğini artırma ve taktiksel üstünlük sağlama gibi avantajlar sunar.

LGK hangi parçalardan oluşur?

Bir lazer güdüm kiti, mühimmatın hedefe yüksek doğrulukla ulaşmasını sağlayan çeşitli elektronik ve mekanik bileşenlerden meydana gelir. Temel parçalar şunlardır:

• Lazer arayıcı başlık: Hedefe yöneltilmiş lazer ışınlarını algılayarak bombanın bu ışınlara doğru yönelmesini sağlar. Hassas sensörler sayesinde hedefin sürekli takip edilmesini mümkün kılar.
• Kontrol yüzeyleri (kanatlar ve dümenler): Uçuş sırasında mühimmatın yönünü, yüksekliğini ve hızını ayarlayarak hedefe ulaşmasını kontrol eder. Aerodinamik yapıları sayesinde isabet oranını artırır.
• Yön bulma ve seyrüsefer sistemi: Genellikle GPS (Küresel Konumlama Sistemi) ve INS (Ataletsel Seyrüsefer Sistemi) teknolojileriyle desteklenir. Bu sistemler, hedefin hassas konumunu belirleyerek mühimmata rehberlik eder.
• Gövde adaptasyon bileşenleri: Kitin, klasik bombalara uygun şekilde monte edilmesini ve dengeli uçuş sağlamasını mümkün kılar.
• Enerji ve kontrol ünitesi: Sistem bileşenlerinin çalışmasını sağlayan enerji kaynağını ve kontrol devrelerini içerir.

LGK hangi mühimmatlarla kullanılabilir?

Lazer güdüm kitleri, dünya genelinde birçok ülke tarafından geliştirilmiş ve kullanıma alınmış sistemlerdir. Genellikle Mk-80 serisi genel maksat bombalarıyla uyumludur. Bu seri; Mk-81 (250 lb), Mk-82 (500 lb), Mk-83 (1000 lb) ve Mk-84 (2000 lb) bombalarını kapsar. LGK’lar, bu bombalara entegre edilerek yüksek hassasiyetli akıllı mühimmatlara dönüşmelerini sağlar. Bu dönüşüm, mühimmat stoklarının daha verimli kullanılmasını ve operasyonel hassasiyetin artırılmasını mümkün kılar.

Türkiye’de, ASELSAN ve TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirilen LGK-81, LGK-82 ve LGK-84 gibi lazer güdüm kitleri, hem sabit hem de hareketli hedeflere karşı yüksek etkinlik sunar. Bu sistemler, Bayraktar Akıncı gibi İHA’lara entegre edilerek yerli ve milli savunma kapasitesini artırır.

Dünya genelinde, birçok ülke lazer güdüm teknolojisini kendi sistemlerine uyarlamıştır:

• ABD: Lazer güdüm teknolojisinin öncüsü olan ABD, Vietnam Savaşı sırasında geliştirdiği ilk sistem olan BOLT-117’den sonra, Paveway serisi ile bu teknolojiyi yaygınlaştırmıştır. GBU-10 (2000 lb), GBU-12 (500 lb), GBU-16 (1000 lb) gibi bombalar, lazer arayıcı başlık ve kontrol yüzeyleriyle donatılmıştır ve birçok NATO ülkesinde de kullanılmaktadır.
• İngiltere: Paveway IV modeli, hem lazer güdüm hem de GPS destekli seyrüsefer sistemine sahiptir. Bu hibrit yapı, kötü hava koşullarında da yüksek hassasiyet sağlar. İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.

• Çin: TG-500/GB-500 gibi sistemlerle Çin, lazer güdüm teknolojisini GPS/INS sistemleri ile entegre ederek geliştirmiştir. Bu mühimmatlar, Chengdu J-10 ve JH-7 gibi savaş uçaklarında kullanılmaktadır.
• Hindistan: Sudarshan lazer güdüm kiti, DRDO (Hindistan Savunma Araştırma ve Geliştirme Teşkilatı) tarafından geliştirilmiştir. Mk-82 tipi bombalara entegre edilerek MiG-29, Su-30MKI ve HAL Tejas gibi hava araçlarında kullanılmaktadır.
• Rusya: KAB-500L ve KAB-1500L gibi sistemlerle Rusya, yüksek yıkıcı etkiye sahip, lazerle güdümlü bombalar üretmektedir. Bu bombalar, Su-30MKI, Su-34 gibi savaş uçaklarında yaygın şekilde kullanılmaktadır.

• İsrail: Griffin LGB, Elbit Systems tarafından geliştirilmiş olup, lazer arayıcı ve hassas yönlendirme sistemlerine sahiptir. İsrail Hava Kuvvetleri’nin yanı sıra, ihracat yoluyla başka ülkelerde de kullanılmaktadır.

Sonuç olarak, LGK yalnızca Türkiye’ye özgü değil; küresel ölçekte birçok ülke tarafından geliştirilen ve çeşitli platformlarda kullanılan stratejik bir güdüm teknolojisidir.

LGK ile hedef işaretleme nasıl yapılıyor?

Lazer güdüm kitlerinin etkili çalışabilmesi için hedefin bir lazer ışınıyla işaretlenmesi gerekir. Türkiye’de bu işaretleme üç ana kaynak üzerinden yapılır: savaş uçakları, insansız hava araçları ve kara birlikleri.

F-16 savaş uçaklarında, ASELSAN tarafından geliştirilen ASELPOD hedefleme podu kullanılarak lazerle işaretleme yapılır. Pilot, ASELPOD üzerinden hedefi belirleyip lazerle işaretler ve aynı uçaktan bırakılan LGK’lı mühimmat hedefe yönelir.

Bayraktar TB2, AKINCI, ANKA ve AKSUNGUR gibi İHA’lar ise üzerlerindeki elektro-optik sistemlerle hem hedefi tespit eder hem de lazerle işaretleyebilir. Böylece bu insansız platformlar hem keşif-gözetleme hem de hedef işaretleme görevini aynı anda üstlenebilir.

Kara unsurları ise sahada taşınabilir lazer işaretleyici cihazlar kullanarak hedefi doğrudan karadan işaretleyebilir. Özellikle özel kuvvetler ve ileri gözetleyici timler (İGT), hava unsurlarıyla koordineli çalışarak hedefin hassas şekilde vurulmasını sağlar.

Bu sistemler sayesinde, Türkiye’nin lazer güdümlü mühimmatları hem sabit hem de hareketli hedeflere karşı yüksek isabet oranlarıyla kullanılabiliyor. Hedefin kim tarafından işaretleneceği, operasyonun türüne, coğrafyaya ve platform kombinasyonuna göre belirleniyor.

Lazer güdüm teknolojisinin avantajları nelerdir?

Lazer güdüm teknolojisi, modern savaş doktrinlerinde önemli bir yer tutar ve çeşitli operasyonel faydalar sağlar. Bu sistemlerin sağladığı avantajlar şu şekilde detaylandırılabilir:

• Yüksek hassasiyet: Lazer güdümlü mühimmat, hedefe doğrudan ve minimum sapma ile isabet eder. Bu hassasiyet, özellikle yoğun nüfuslu bölgelerde veya stratejik altyapıların çevresinde yapılan operasyonlarda büyük avantaj sağlar.
• Azalan sivil zayiat: Yalnızca işaretlenen hedefe yönelen bu sistem, çevreye zarar vermeden görevin tamamlanmasına olanak tanır. Bu da hem uluslararası hukuka uygunluk hem de operasyonel etik açısından önemlidir.
• Maliyet etkinliği: Mevcut genel maksat bombalarının dönüştürülerek kullanılması, yeni ve pahalı akıllı mühimmat üretimine kıyasla daha düşük maliyetlidir. Böylece bütçe dostu çözümlerle yüksek etkinlik sağlanır.
• Gerçek zamanlı yönlendirme: Hedefin operasyon sırasında değiştirilebilmesi ya da dinamik koşullara anında uyum sağlanması mümkündür. Bu yetenek, özellikle hareketli hedefler veya ani istihbarat değişiklikleri için kritik öneme sahiptir.
• Çevresel koşullara duyarlılık: Lazer güdüm sistemleri genellikle hava koşullarından etkilenir, ancak gelişmiş sensör ve seyrüsefer sistemleri ile bu etki minimize edilebilir. Modern LGK sistemlerinde kullanılan hibrit yönlendirme teknolojileri bu esnekliği artırır.
• Askeri etkinlik ve psikolojik üstünlük: Düşman unsurlar üzerinde caydırıcı etki yaratarak psikolojik üstünlük sağlar. Aynı zamanda askerî birimlerin görev başarısını artırarak muharebe etkinliğini yükseltir.
• Operasyon sırasında hedef değişikliği yapılabilir.

LGK hangi alanlarda kullanılır?

Lazer güdüm kitleri, ağırlıklı olarak hava kuvvetleri tarafından kullanılmakla birlikte, şu alanlarda da etkin bir şekilde kullanılır:

• Terörle mücadele operasyonları
• Sınır ötesi harekâtlar
• Stratejik hedef imhası
• Düşman altyapı ve tesislerine yönelik hava sınırı ötesi operasyonlar

Türk Savunma Sanayisinin Lazer Güdümlü Kitleri

TÜBİTAK SAGE + ASELSAN

TÜBİTAK SAGE ile ASELSAN iş birliğinde geliştirilen GÖZDE-82, MK-82 bombaları için tasarlanmış, gelişmiş bir lazer güdüm kitidir. Sistem, klasik mühimmatlara yüksek hassasiyet ve hareketli hedeflere angaje olma kabiliyeti kazandırmak amacıyla üretilmiştir.

GÖZDE-82, özellikle sabit ve yüksek hızlı hareketli hedeflere karşı etkili olacak şekilde optimize edilmiştir. 2021 yılında TUSAŞ tarafından yapılan test atışlarında Bayraktar AKINCI TİHA platformundan başarıyla fırlatılan GÖZDE-82, hedefini yüksek hassasiyetle vurmuştur.

Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı gözetiminde yapılan testler, sistemin sahada operasyonel kullanım için hazır olduğunu ortaya koymuştur. Halihazırda Türk Hava Kuvvetleri envanterine kazandırılmış olan GÖZDE-82, özellikle modernize edilmiş F-16 uçaklarında aktif olarak kullanılmaktadır.

Teknik Özellikler:

• INS (Ataletsel Seyrüsefer Sistemi) + GPS + Yarı Aktif Lazer Arayıcı Başlık (LAB)
• Sabit ve hareketli kara hedefleri
• Orta irtifadan atıldığında 6–8 deniz miline kadar etkili menzil
• Yüksek hassasiyet
• F-16 PO-III modernizasyonu almış uçaklar, Bayraktar AKINCI TİHA ve benzeri platformlar
• Gerçek zamanlı hedef güncelleme,
• Gelişmiş görev profili uyarlaması,
• Düşük maliyetli dönüşüm

GÖZDE-82, özellikle yüksek hareket kabiliyetine sahip hedeflere karşı sağladığı hassasiyet ile ön plana çıkar. TÜBİTAK SAGE’nin mühendislik gücü ile ASELSAN’ın entegrasyon yetenekleri birleştirilerek geliştirilen bu sistem, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin envanterine giren en yenilikçi güdüm kitlerinden biridir.

ASELSAN

ASELSAN, Türkiye’nin lazer güdüm kitleri alanındaki öncü firmalarından biridir ve LGK ailesini oluşturan LGK-81, LGK-82, LGK-83 ve LGK-84 gibi sistemleri geliştirmiştir. Bu sistemler, MK-81’den MK-84’e kadar değişen farklı ağırlıktaki genel maksat bombalarla uyumludur. Sahada aktif olarak kullanılan bu kitler, hem insanlı (F-16, F-4E) hem de insansız (Bayraktar Akıncı, ANKA) hava araçlarına başarıyla entegre edilmiştir. Özellikle LGK-82 ve LGK-83, operasyonel başarıları ve yaygın kullanımları sayesinde öne çıkmaktadır.

• LGK-81: MK-81 (250 lb) bombası için geliştirilen hafif lazer güdüm kitidir. Özellikle İHA’larla kullanılabilecek ağırlık ve boyutta tasarlanmıştır.
• LGK-82: MK-82 (500 lb) bombası için tasarlanmıştır. En yaygın kullanılan modeldir.
• LGK-83: MK-83 (1000 lb) bombaları için geliştirilmiş olup daha yüksek tahrip gücü gerektiren operasyonlarda tercih edilir.
• LGK-84: MK-84 (2000 lb) bombaları için tasarlanmış ağır sınıf lazer güdüm kitidir.

Genel Özellikler:

• Yarı aktif lazer arayıcı başlık: Hedefe yöneltilmiş lazer ışınlarını algılayarak mühimmatı bu sinyallere doğru yönlendirir.
• Elektriksel arayüz gerektirmeyen yapı: Uyumlu bombalara hızlı ve kolay entegrasyon sağlar, bakım ve lojistik yükü azaltır.
• Gelişmiş aerodinamik kontrol yüzeyleri: Uçuş sırasında stabilite ve hassas yönlendirme imkânı sunar.
• CEP <10 metre: Yüksek hassasiyetle hedefe minimum sapmayla isabet sağlar.
• 6,5 deniz miline kadar etkin menzil: Özellikle orta irtifadan yapılan atışlarda etkili vuruş kabiliyeti sunar.
• Çoklu platform uyumluluğu: F-16, F-4E, Bayraktar AKINCI gibi insanlı ve insansız hava araçlarına entegre edilebilir.
• Modüler yapı: Farklı mühimmat türlerine kolayca uyarlanabilir.
• Düşük maliyetli dönüşüm: Mevcut mühimmat stoklarının akıllı mühimmatlara dönüştürülmesini sağlar.

ASELSAN tarafından geliştirilen LGK sistemleri arasında, özellikle LGK-82 ve LGK-83 modelleri Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından en yaygın şekilde kullanılan kitlerdir. LGK-82, MK-82 sınıfı bombaları akıllı mühimmata dönüştürerek F-16 savaş uçakları ve insansız hava araçlarında (ANKA-III, Aksungur) geniş çapta entegre edilmiştir.

LGK-83 ise daha büyük çaplı MK-83 bombaları için tercih edilir ve yüksek tahrip gücü gerektiren görevlerde etkin rol oynar. Her iki sistem de sabit ve hareketli hedeflere karşı yüksek isabet oranı sunmakta, sahada kanıtlanmış operasyonel başarılarıyla dikkat çekmektedir.

ROKETSAN

Roketsan, lazer güdüm teknolojisi alanında hem özgün hem de modüler çözümler sunan sistemler geliştirmiştir. Kurumun geliştirdiği TEBER ve ELÇİN serisi, farklı mühimmat türlerine entegre edilebilecek şekilde yapılandırılmıştır. Bu sistemler hem düşük maliyetli dönüşüm imkânı hem de farklı platformlarla entegrasyon kabiliyeti sunarak geniş görev profillerinde başarıyla kullanılmaktadır.

• TEBER-81: MK-81 bombası için tasarlanmış INS/GPS güdüm kitidir. LAB (Lazer Arayıcı Başlık) eklendiğinde tam LGK işlevi kazanır. Hafifliği sayesinde İHA’lar ve hafif saldırı uçaklarında tercih edilir.
• TEBER-82: MK-82 bombasıyla uyumlu olarak geliştirilmiştir. Geniş menzil ve yüksek hassasiyet sunar. F-16 başta olmak üzere insanlı ve insansız platformlarla kullanılabilir.
• ELÇİN-82: MK-82 bombası için Roketsan tarafından geliştirilen, daha sadeleştirilmiş ve maliyet etkin bir lazer güdüm kitidir. Bayraktar AKINCI TİHA ile yapılan testlerde yüksek başarı göstermiştir. ELÇİN-82, TEBER sistemine benzer bir yapıya sahip olup daha optimize ve ekonomik bir çözüm olarak sunulmaktadır.

TEBER Sistem Özellikleri:

• INS/GPS tabanlı güdüm sistemi ile yüksek doğruluk.
• Lazer Arayıcı Başlık (LAB) eklendiğinde LGK olarak görev yapabilir.
• Modüler tasarım: farklı bombalara uyarlanabilir.
• F-16 gibi savaş uçakları ve bazı SİHA’larla uyumlu.
• Yüksek hassasiyet: hedefe <10 m CEP ile isabet sağlar.

ELÇİN-82 Sistem Özellikleri:

• MK-82 bombası için optimize edilmiş kompakt yapı.
• INS/GPS güdüm sistemi ve LAB entegrasyonu.
• Roketsan’ın daha sadeleştirilmiş ve maliyet etkin çözümüdür.
• Bayraktar AKINCI ve diğer TİHA/SİHA platformlarıyla test edilmiştir.
• Sahada kanıtlanmış başarı; düşük maliyetle yüksek performans sunar.

Platformlara göre uyumlu LGK türleri:

Özellikle, ASELSAN’ın LGK teknolojisi, Azerbaycan Savunma Sanayii Bakanlığı (MODIAR) tarafından geliştirilen 250 kilogramlık genel maksat bombalarıyla birleştirilerek “QFAB-250 LG” adlı güdümlü mühimmat oluşturulmuştur. Bu mühimmat, 2020 yılında Karabağ bölgesinde gerçekleştirilen askeri harekât sırasında Su-25M uçakları tarafından operasyonel olarak kullanılmıştır. Bayraktar TB2 SİHA tarafından yapılan lazer işaretlemesiyle hedeflenen düşman unsurları, Su-25M uçakları tarafından QFAB-250 LG mühimmatıyla başarıyla vurulmuştur.

Lazer güdümlü kitler, gelecekte daha uzun menzilli, daha az çevresel etkilenmeye açık ve yapay zekâ destekli versiyonlara doğru evrilmektedir. Türk savunma sanayii de bu yönde adımlar atmaktadır. Özellikle TUSAŞ tarafından geliştirilen HÜRJET ve Milli Muharip Uçak (KAAN) gibi yeni nesil platformlarda bu kitlerin gelişmiş versiyonlarının kullanılması hedefleniyor. Gerçek zamanlı hedef tanıma, otomatik hedef ayrımı ve çoklu angajman yetenekleri, bu sistemlerin evriminde öne çıkan başlıklardır.

Lazer Güdüm Kiti (LGK) nedir? yazısı ilk önce Tabya Dijital üzerinde ortaya çıktı.